Odbiorca nie płaci? Nie prześpij ulgi!

Przy prowadzeniu działalności zapewne niejedna firma spotkała się z trudnościami z uzyskaniem należności za wystawioną fakturę VAT, dokumentującą sprzedaż towarów lub wykonanie usługi. Co w takiej sytuacji z obowiązkiem podatkowym skoro zapłata nie nastąpiła?

Według ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje w chwili dostarczenia towaru lub wykonania usługi ( z wyłączeniem ust. 5 i 7-11, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.) niezależnie od tego czy należność została uregulowana. W efekcie płacimy podatki od obietnic a nie osiągniętego faktycznie zysku. Sprzedawca w takiej sytuacji jest podwójnie stratny – nie dość, że nie otrzymał zapłaty za towar lub usługę, to jeszcze musi zapłacić podatek od sprzedaży, od której należność może nie wpłynąć.

Ustawodawca wziął pod uwagę taką okoliczność i wprowadził możliwość odliczenia podatku od wierzytelności nieściągalnych, potocznie zwaną ulgą za złe długi. Skorzystanie z tej ulgi przez sprzedającego jest możliwe dopiero po wykonaniu szeregu wytycznych zawartych w ustawie (art. 89a Ustawy z dnia 11.02.2004 o podatku o d towarów i usług).

„Podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona.
1a. Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną, w przypadku gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.
2. Przepis ust. 1 stosuje się w przypadku gdy spełnione są następujące warunki:
1) dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
2) (uchylony)
3) na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty, o której mowa w ust. 1:
a) wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,
b) dłużnik nie jest w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
4) (uchylony)
5) od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona;
6) (uchylony)
3. Korekta, o której mowa w ust. 1, może nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, pod warunkiem że do dnia złożenia przez wierzyciela deklaracji podatkowej za ten okres wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie.
4. W przypadku gdy po złożeniu deklaracji podatkowej, w której dokonano korekty, o której mowa w ust. 1, należność została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel obowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. W przypadku częściowego uregulowania należności, podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku należnego zwiększa się w odniesieniu do tej części.
5. Wierzyciel obowiązany jest wraz z deklaracją podatkową, w której dokonuje korekty, o której mowa w ust. 1, zawiadomić o tej korekcie właściwego dla niego naczelnika urzędu skarbowego wraz z podaniem kwot korekty oraz danych dłużnika.
6. (uchylony)
7. Przepisów ust. 1-5 nie stosuje się, jeżeli między wierzycielem a dłużnikiem istnieje związek, o którym mowa w art. 32 ust. 2-4.
8. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, wzór zawiadomienia, o którym mowa w ust. 5, uwzględniając konieczność zapewnienia niezbędnych danych pozwalających na weryfikację spełnienia obowiązku, o którym mowa w art. 89b ust. 1, przez dłużnika.”

Objaśniając, przede wszystkim dług musi dotyczyć faktury, która została wystawiona poprawnie (w myśl art. 106 – 108 Ustawy z dnia 11.02.2004 o podatku o d towarów i usług). Faktura ta nie może być uregulowana do momentu złożenia deklaracji VAT. Po tym okresie można ubiegać się o ulgę, przy czym ustawodawca zastrzegł też, że jest to możliwe maksymalnie w ciągu dwóch lat od daty wystawienia faktury, licząc od końca roku w którym została wystawiona. To ograniczenie znacznie skraca czas na skorzystanie z ulgi.

Drugim warunkiem uprawniającym do odzyskania zapłaconego VAT-u jest właściwy status prawny obu podmiotów biorących udział w transakcji – zarówno sprzedający jak u kupujący muszą być czynnymi podatnikami VAT. Warunek ten powinien być zachowany w momencie dokonania transakcji, podczas przemijania terminu płatności, jak również w chwili korzystania z ulgi.
Poza statusem aktywnego podatnika VAT ,dłużnik nie może też być w trakcie postępowania upadłościowego w momencie wystawiana faktury i podczas terminu płatności. Natomiast w czasie dokonywania korekty postępowanie upadłościowe nie będzie już blokowało skorzystania z ulgi.

Dodatkowym wykluczeniem są powiązania majątkowe, kapitałowe i wynikające ze stosunku pracy, pomiędzy wystawcą faktury a odbiorcą, opisanych w art. 32 ust. 2-4 Ustawy o podatku od towarów i usług, które to automatycznie wykluczają ulgę za złe długi.

Ustawodawca zastrzega sobie również, że skorygowania podstawy opodatkowania można dokonać w rozliczeniu za okres, w którym uprawdopodobniono wierzytelność jako nieściągalną. I tu jeszcze jeden warunek: należność nie może zostać uregulowana do dnia rozliczenia podatkowego za ten okres.

Jeśli wszystkie wymagania zostały dopełnione i należność nadal nie została spłacona, wreszcie można dokonać korekty VAT-u.  Korekta ta nie jest obligatoryjna. Odbywa się ona pomocą formularza VAT-7 lub VAT-7K, w zależności od stosowanego sposobu rozliczeń (miesięcznie lub kwartalnie). Oczywiście to jeszcze nie koniec. Ustawodawca nakazuje wierzycielowi poinformowanie swojego Urzędu Skarbowego o dokonaniu korekty (załącznik VAT-ZD). W zawiadomieniu należy ująć kwoty korygowanych faktur.

Ustawodawca przewidział sytuację, w której po skorzystaniu z ulgi, nieściągalna do tej pory, wierzytelność zostaje uregulowana. Czyli należy oddać co nie nasze, poprzez dokonanie kolejnej korekty, ale tym razem już zwiększającej kwotę podatku należnego za pomocą deklaracji VAT-7 lub VAT-7K.

Istotną rzeczą jest też to, że skorzystać z ulgi może tylko pierwszy właściciel wierzytelności nieściągalnej, którym jest podmiot wystawiający fakturę. W sytuacji kiedy sprzedaje on daną wierzytelność, jednocześnie pozbywa się prawa do skorzystania z ulgi. Prawo to nie przechodzi na kolejnego właściciela wierzytelności, po prostu przepada. Czyli podmiot przejmujący dług, nie jest uprawniony do ulgi za złe długi.

Łaskawość ustawodawcy w postaci ulgi za złe długi jak widać jest poprzedzona wieloma zastrzeżeniami. Niedopełnienie nawet jednego warunku skutecznie eliminuje możliwość odzyskania zapłaconego podatku. Wierzyciel musi być bardzo czujny i ostrożny, aby otrzymać chociaż część należności od wystawionych a niezapłaconych faktur.

Jak to wygląda od strony dłużnika? O tym piszemy tutaj